آنچه در مورد ارگونومی در محیط کار باید بدانید

در دنیای پرشتاب امروز، که انسان‌ها ساعات زیادی از روز را در محیط کار سپری می‌کنند، توجه به سلامتی و رفاه کارکنان بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. ارگونومی، علم مطالعه کار، به عنوان یک تخصص میان‌رشته‌ای، به دنبال طراحی و چیدمان محیط کار به گونه‌ای است که با تناسبات فیزیکی، روانی و شناختی انسان سازگار باشد. هدف اصلی ارگونومی در محیط کار کاهش خطرات و تنش‌های مرتبط با شغل، افزایش کارایی و در نهایت ارتقای سطح رضایت شغلی کارکنان است.

ارگونومی، نه‌تنها به نفع کارکنان است، بلکه برای کارفرمایان نیز فواید قابل‌توجهی به همراه دارد. با کاهش بیماری‌ها و آسیب‌های شغلی، غیبت کارکنان به حداقل می‌رسد و هزینه‌های درمانی و جبران خسارت کاهش می‌یابد. همچنین، افزایش کارایی و رضایت شغلی کارکنان، منجر به ارتقای کیفیت کار و افزایش سودآوری برای کارفرمایان خواهد شد.

ارگونومی، علمی کاربردی برای خلق محیط کاری سالم، کارآمد و رضایت‌بخش است. با به کارگیری اصول ارگونومی در محیط کار، می‌توان گامی مهم در جهت ارتقای سلامت، کارایی و رضایت شغلی کارکنان برداشت.

منظور از محیط کار ارگونومیک چیست؟

محیط کار ارگونومیک به طراحی فضاها و تجهیزات به شیوه‌ای اشاره دارد که بتواند بهترین عملکرد و راحتی را برای کاربران فراهم آورد، و در عین حال خطرات ناشی از کارهای تکراری، نامناسب بودن وضعیت بدن و سایر مسائل مرتبط با محیط کاری را کاهش دهد. در این راستا، چند جزء اصلی وجود دارد که به ایجاد محیطی ارگونومیک کمک می‌کنند:

طراحی فیزیکی: این شامل انتخاب صندلی‌ها، میزها، و دیگر وسایل می‌شود که به شکلی طراحی شده‌اند تا به بهترین شکل از بدن پشتیبانی کنند. برای مثال، صندلی‌هایی که قابلیت تنظیم ارتفاع و پشتی دارند و میزهایی که ارتفاع آن‌ها بر اساس قد کاربر قابل تنظیم است.

تنظیمات محیطی: نورپردازی، دما و سر و صدا نیز بخش‌های مهمی از یک محیط کاری ارگونومیک هستند. نور کافی و مناسب می‌تواند از خستگی چشم بکاهد و دمای مناسب محیط به حفظ انرژی و تمرکز کارکنان کمک می‌کند.

استراحت و تغییر وضعیت: فراهم آوردن فرصت‌هایی برای استراحت و تغییر وضعیت بدنی طی روز کاری نیز یک جزء مهم از ارگونومی است. این امر می‌تواند شامل تشویق کارکنان به استفاده از فضاهای استراحت یا برگزاری جلسات در حالت ایستاده باشد.

آموزش و آگاهی: آموزش کارکنان در مورد اصول ارگونومی و نحوه استفاده صحیح از تجهیزات می‌تواند در پیشگیری از آسیب‌های مرتبط با کار موثر باشد. کارکنان باید آگاه باشند چگونه وضعیت‌های بدنی مناسب را حفظ کنند و چه زمان‌هایی باید وضعیت خود را تغییر دهند.

به طور کلی، ایجاد یک محیط کار ارگونومیک به کاهش خستگی، افزایش راحتی و بهبود بهره‌وری کمک می‌کند، زیرا کارکنان کمتر دچار مشکلات جسمی شده و احساس بهتری نسبت به محیط کاری خود خواهید داشت.

انتخاب صندلی برای حفظ ارگونومی در محیط کار

انتخاب صندلی مناسب برای حفظ ارگونومی در محیط کار از اهمیت بالایی برخوردار است. صندلی نامناسب می‌تواند منجر به کمردرد، گردن درد، خستگی و سایر مشکلات سلامتی شود.

نکات کلیدی برای انتخاب صندلی ارگونومیک برای محیط کار

1. تنظیمات:

ارتفاع قابل تنظیم: صندلی باید دارای قابلیت تنظیم ارتفاع باشد تا بتوانید آن را به گونه‌ای تنظیم کنید که کف پایتان صاف روی زمین قرار گرفته و زانوهایتان در زاویه 90 درجه خم شوند.
پشتی قابل تنظیم: پشتی صندلی باید قابل تنظیم باشد تا بتوانید آن را به گونه‌ای تنظیم کنید که از قوس کمرتان به خوبی پشتیبانی کند.
تنظیم عمق نشیمنگاه: نشیمنگاه صندلی باید دارای قابلیت تنظیم عمق باشد تا بتوانید آن را به گونه‌ای تنظیم کنید که در فاصله مناسبی از پشتی قرار گرفته و به ران‌هایتان فشار وارد نکند.
تنظیم دسته‌ها: دسته‌های صندلی باید قابل تنظیم یا قابل جدا شدن باشند تا بتوانید آنها را به گونه‌ای تنظیم کنید که آرنجتان در زاویه 90 درجه خم شده و به شانه‌هایتان فشار وارد نکند.

2. نوع صندلی:

صندلی اداری: صندلی‌های اداری معمولاً دارای تنظیمات بیشتری نسبت به سایر انواع صندلی‌ها هستند و برای افرادی که ساعات طولانی در حالت نشسته کار می‌کنند، مناسب‌تر هستند.
صندلی کارگاهی: صندلی‌های کارگاهی معمولاً از مواد بادوام‌تری ساخته شده‌اند و برای کار در محیط‌های صنعتی مناسب‌تر هستند.
صندلی زانویی: صندلی‌های زانویی می‌توانند به کاهش فشار روی کمر و پاها کمک کنند و برای افرادی که به مدت طولانی در حالت ایستاده کار می‌کنند، مناسب هستند.

3. ویژگی‌های دیگر:

پشتیبانی کمری: صندلی باید از قوس کمرتان به خوبی پشتیبانی کند.
نشیمنگاه نرم و راحت: نشیمنگاه صندلی باید از مواد نرم و باکیفیت ساخته شده باشد تا در طولانی‌مدت احساس ناراحتی نکنید.
چرخ‌ها: صندلی باید دارای چرخ‌هایی باشد که به راحتی حرکت کنند.
جنس: صندلی باید از موادی ساخته شده باشد که تمیز کردن آن آسان باشد.

4. تست کردن صندلی:

قبل از خرید صندلی، حتماً آن را امتحان کنید تا از راحتی و تناسب آن با بدنتان مطمئن شوید. به مدت 15 تا 20 دقیقه روی صندلی بنشینید و به نکاتی که در بالا ذکر شد توجه کنید.

نکات تکمیلی:

از نشستن طولانی‌مدت در یک وضعیت خودداری کنید و هر 30 تا 60 دقیقه یکبار از جایتان بلند شده و حرکت کنید.
در هنگام کار، وضعیت بدنتان را به طور مرتب تغییر دهید.
از انجام حرکات کششی در طول روز غافل نشوید.

با انتخاب صندلی مناسب و رعایت نکات ارگونومیکی، می‌توانید از بروز مشکلات سلامتی ناشی از کار در حالت نشسته پیشگیری کرده و به حفظ سلامتی و کارایی خود در محیط کار کمک کنید.

انتخاب میز برای حفظ ارگونومی در محیط کار

انتخاب میز مناسب برای حفظ ارگونومی در محیط کار می‌تواند تاثیر زیادی بر سلامتی، راحتی و بهره‌وری کارمندان داشته باشد. در اینجا چند نکته کلیدی برای انتخاب میز مناسب ارائه شده است:

تنظیم‌پذیری ارتفاع: انتخاب میزی که ارتفاع آن قابل تنظیم باشد، به کاربران امکان می‌دهد تا میز را بر اساس قد خود تنظیم کنند. این امر به ویژه برای جلوگیری از مشکلاتی نظیر کمردرد و خستگی مفید است.
فضای کافی: میز باید فضای کافی برای قرار دادن تمام وسایل مورد نیاز مانند کامپیوتر، مدارک و لوازم التحریر داشته باشد تا کاربر بتواند به راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشد بدون اینکه نیاز به خم شدن یا کشیدن بیش از حد داشته باشد.
سطح میز مطلوب: سطح میز باید از موادی ساخته شده باشد که باعث انعکاس نور نشود و دارای رنگ و بافتی باشد که به چشم آسیب نرساند. همچنین، لبه‌های میز باید گرد باشند تا از آسیب به دست‌ها و بازوها جلوگیری شود.
ارگونومیک بودن کلی: بررسی کنید که آیا میز دارای ویژگی‌هایی مانند کشوهای زیر میز برای صرفه‌جویی در فضا، قفسه‌های جانبی برای سازماندهی ورقه‌ها و مدارک، و قابلیت‌های اضافی مانند حفره‌هایی برای مدیریت سیم‌ها است.
میزهای ایستاده: در نظر گرفتن گزینه‌هایی برای میزهای ایستاده می‌تواند یک انتخاب خوب برای بهبود گردش خون و کاهش مشکلات ناشی از نشستن طولانی مدت باشد. این نوع میزها معمولاً قابل تنظیم هستند تا کاربر بتواند بین حالت نشسته و ایستاده تغییر وضعیت دهد.

انتخاب میز با در نظر گرفتن این نکات می‌تواند به ایجاد یک محیط کاری ارگونومیک و دوستانه کمک کند، جایی که کارکنان احساس راحتی بیشتری کرده و کمتر دچار خستگی و درد شوند.

فرم بدن در زمان کار

برای حفظ ارگونومی در حین کار و کاهش خطر آسیب‌دیدگی‌های ناشی از استرس مکرر یا وضعیت‌های بدنی نامناسب، داشتن فرم بدنی صحیح بسیار مهم است. در اینجا چند راهنمایی کلیدی برای حفظ وضعیت بدنی مناسب در زمان کار ارائه شده است:

وضعیت نشسته: وقتی که نشسته‌اید، پشت شما باید صاف و حمایت‌شده باشد. استفاده از صندلی ارگونومیک که پشت و کمر را حمایت می‌کند ضروری است. مطمئن شوید که پاهای شما به طور کامل بر روی زمین قرار دارند یا از زیرپایی استفاده کنید تا زانوها به زاویه‌ای نزدیک به ۹۰ درجه قرار گیرند.

ارتفاع صفحه کلید و مانیتور: صفحه کلید باید در سطحی قرار گیرد که دست‌ها و مچ‌ها در حالت طبیعی و بدون خمیدگی باشند. مانیتور باید در سطح چشم قرار گیرد تا از خم شدن یا بالا بردن سر برای دیدن صفحه جلوگیری شود.

فاصله نگهداری از مانیتور: مانیتور باید به اندازه‌ای دور باشد که بتوانید بدون خیره شدن به صفحه نمایش، مطالب را بخوانید. معمولاً فاصله توصیه شده حدود یک بازو (تقریباً ۵۰ تا ۷۰ سانتی‌متر) است.

استفاده از تجهیزات کمکی: استفاده از تجهیزات کمکی مانند پشتی‌های قابل تنظیم، کوسن‌های کمری یا پد موس ارگونومیک می‌تواند به حفظ وضعیت مناسب کمک کند و فشار بر نقاط حساس بدن را کاهش دهد.

تغییر مکرر وضعیت: حتی با بهترین تجهیزات، نشستن طولانی‌مدت می‌تواند مضر باشد. سعی کنید هر ۳۰ دقیقه یک بار بلند شوید و کمی حرکت کنید. تغییر مکرر وضعیت و انجام حرکات کششی ساده می‌تواند به جلوگیری از دردهای عضلانی و مفصلی کمک کند.

با رعایت این نکات، می‌توانید به حفظ ارگونومی در محیط کار کمک کرده و از مشکلات بلندمدت جسمی پیشگیری کنید.

در نتیجه

ارگونومی در محیط کار، علمی کاربردی است که به دنبال طراحی و چیدمان محیط کار به گونه‌ای است که با تناسبات فیزیکی، روانی و شناختی انسان سازگار باشد. هدف اصلی ارگونومی، کاهش خطرات و تنش‌های مرتبط با شغل، افزایش کارایی و در نهایت ارتقای سطح رضایت شغلی کارکنان است.

با به کارگیری اصول ارگونومی در محیط کار، می‌توان شاهد مزایای متعددی از جمله موارد زیر بود:

کاهش بیماری‌ها و آسیب‌های شغلی
افزایش کارایی
کاهش استرس
افزایش رضایت شغلی

انتخاب صندلی مناسب برای حفظ ارگونومی در محیط کار از اهمیت بالایی برخوردار است. صندلی نامناسب می‌تواند منجر به کمردرد، گردن درد، خستگی و سایر مشکلات سلامتی شود.

ارگونومی در محیط کار، یک سرمایه‌گذاری ارزشمند برای کارکنان و کارفرمایان است. با ارتقای سلامتی، کارایی و رضایت شغلی کارکنان، می‌توان به افزایش سودآوری و ارتقای سطح کیفی کار در سازمان‌ها دست یافت.